Kaller du meg rasist?

Det er vanskelig å diskutere alt som har å gjøre med innvandring. Det vanskeligste av alt, er kanskje å få til en diskusjon mellom to personer som ikke er enige – uten at diskusjonen sklir helt ut. En lang periode holdt jeg meg unna diskusjoner på nettet fordi de færreste er interesserte i å ta til seg kunnskap men isteden gjør det de kan for å hogge av hverandre hodene. Før kunne jeg bli ordentlig oppgitt og få humøret mitt ødelagt av slikt, men i det siste – hvor jeg er mindre engasjert – har jeg hatt lettere for å delta uten å bli påvirket av andre menneskers oppførsel. Det er spesielt én ting jeg har merket at går igjen hvis diskusjoner om innvandring eller rasisme dukker opp, og det er dette:

Det er sjelden noen beskylder noen for å være rasist – dette har jeg faktisk ikke sett ennå. Ordet blir bestandig først brukt av den som føler seg truffet. Det skal heller ikke mye til før disse tropper opp for å forsvare seg. Ofte slenger de inn avsluttende kommentarer som «jeg er ikke rasist, jeg har bare mine egne meninger».

Her må jeg selvfølgelig alltid steppe inn å motsi vedkomne. At noen har egne meninger, betyr ikke at de ikke er rasister. Rasister kan også ha «egne meninger». De kan ha «egne» rasistiske meninger, og de kan ha «egne» meninger om andre ting og i tillegg være rasist. Hvis «jeg har mine egne meninger» er det eneste argumentet du har for å ikke være rasist, bør du  kanskje gå litt i deg selv og finne ut om du ikke heller skal være stolt over de egne meningene dine og innrømme lykkelig at du er rasisten over alle rasister.

Jeg hører stadig folk snakke om «rasismekortet» og at man ikke kan uttale seg uten å bli stemplet som rasist, men hvorfor ser jeg aldri noen komme med denne beskyldningen? Det er nesten alltid selvforsvaret som kommer først. Én gang leste jeg en artikkel der noen skrev om hvorfor rasisme var fælt, hvorpå en helt tilfeldig kommentator rasende skrev en kommentar om at «vi i FrP er ikke rasister!» til tross for at FrP ikke var nevnt med et ord i artikkelen.

Dersom man er helt trygg på at man ikke har rasistiske meninger, trenger man ikke å rope ut at man ikke er rasist hele dagen. Man trenger ikke å si «jeg er ikke rasist, for jeg har mine egne meninger». Man kan heller si ting som «jeg er ikke rasist, for jeg mener at alle er like mye verd» – det ville faktisk ha vært et argument. Kan man ikke bruke dette argumentet, er man nemlig rasist. Da kan man like gjerne innrømme det og være stolt av det.

Rasister har nemlig ikke mange argumenter mot innvandrere. Vanlige, innvandringsskeptiske meninger som ikke er rasister, har nok av meninger å ta av, men ikke rasistene. De vet ikke hvorfor de er imot innvandring. De vet bare at de ikke liker andre folkeslag, og kan ikke svare på argumenter. Det eneste de kan svare på argumenter om hvorfor alle er like mye verd, er følgende: «Beskylder du meg for å være rasist?»

Personlig er jeg ikke like liberal som den rødhårede på bildet, og jeg kan ikke nok til å ha noen egen mening om verken dette eller særlig mange andre ting. Det eneste jeg vet, er at spennende diskusjoner stadig blir ødelagt av mange menneskers kraftige behov for å informere om at de ikke er rasister eller påstå at noen har kalt dem dette.

Tenk om jeg stadig ropte ut at jeg ikke var en morder? Tenk om jeg hver eneste gang en artikkel om mord dukket opp i avisen eller hver gang noen startet en diskusjon om drap, ropte ut «kaller du meg en morder?» eller «jeg er ikke en morder, jeg har bare mine egne meninger!» Ville ikke det vært litt merkelig? Ville ikke noen etter hvert begynt å tro at jeg hadde noe å skjule? Nå skal jeg lage noen eksempler der den samme type argumentasjon brukes:

– «Under nazi-tyskland ble mange millioner jøder drept.»
– «Jeg er ikke nynazist, jeg bare har mine egne meninger!»

– «Det  er så fælt at noen mishandler små kattunger.»
– «Beskylder du meg for å være dyremishandler?»

– «Homofober bør lære seg å respektere sine medmennesker.»
– «Jeg er ingen homofob, jeg bare har mine egne meninger!»

Jeg synes dette ser like merkelig ut. Så hvis du ikke er en rasist:

Du trenger ikke informere om det hele tiden. Jeg vil heller høre om hva meningene dine er, enn bare å bli informert om at du har «dine egne meninger»og derfor ikke kan være rasist.

Reklame

Et land fritt for krøplinger

Vi har alle lenge lett etter en måte å sile ut ubrukelige mennesker på. Jeg snakker om disse mentalt forkrøplede menneskene som ikke viser den styrken en ekte arbeidsentusiast skal ha.

Det hjelper da ikke om en består alle prøver og oppgaver med glans om en ikke tåler en krise og velger å knekke? Disse menneskene som holder seg vekke fra skoletimene bare fordi deres foreldre har dødd, de har et år med angst eller går rundt med en diagnose på seg. Disse diagnostiserte menneskene er kanskje de verste av dem alle. Mennesker med ødelelagte hjerner som likevel får lov til å boltre seg fritt i den norske skole sammen med deg og meg, som om vi ikke snakket om sveklinger som aldri i verden bør slippes inn i noe utdanningssystem eller arbeidsmarked.

Det hjelper ikke om det bare er noen få år av livet ditt du har denne «knekken». En sterk, ekte person bør kunne gå dag inn og dag ut uten å la seg knekke av verken det ene eller det andre. Jeg vil utelukkende ha stålmennesker i vårt samfunn, mennesker som ingen diagnose, situasjon eller trussel kan ta knekken på. Mennesker som står like støtt dag inn og dag ut samme hva som skulle ramme dem. Disse som hadde kommet seg helskinnet ut gjennom de tøffeste kriger. Det er disse menneskene jeg ønsker å ha i samfunnet!

Disse andre skapningene, disse krøplingene som ikke tåler noen ting, skal vi endelig få silt ut. Nå kan de ikke lenger bruke tåpelige unnskyldninger som at de har fått 6 på alle prøver og alle oppgaver. Nå skal disse vekk! Da slipper vi disse fæle menneskene i samfunnet, vi slipper å ha dem som kollega. Hvem vil vel ha en kollega som lar seg knekke under noen som helst omstendigheter? Hosj, hosj!

Jeg er villig til å ofre samfunnsøkonomien for dette. Om over dobbelt så mange dropper ut av skolen og forhåpentligvis ikke får noen jobb, gjør det ingenting. Det viktigste for meg er å ikke møte dem på gaten.

Mobbing er bare en start. Mobbing er med på å trykke ned de svakeste. Når de er passelig nedtrykt, kan vi endelig sile dem ut av skolen ved hjelp av det nye fantastiske fraværssystemet.

Heil !

()))

No er det lengjesida eg har skrive noko om politikk. I det siste har eg oppdaga at eg veit veldig lite, faktisk nesten ingenting. Det er ikkje noko vits i at ein som nesten ikkje veit nokon ting skal snakka om ting hen ikkje veit noko om heile tida – kor irriterande er ikkje det? Viss ein vil høyre ytringer frå personar som ikkje har undersøkt emnet dei snakkar om, er det nok av dei. Me treng ikkje endå ein.

Men, det er ein ting eg veit, og det er at dei fleste parti har ein ideologi. For somme parti er det viktigaste at ideologien deira, akkurat som han er, skal styra heile samfunnet, koste kva det koste vil. Litt som i seierstalen til Erna Solberg. No kjem kapitalismen. Me skal gjennomføre alt, uansett kva som skjer. Det eg høyrer, er ei kvinne som ikkje vil sjå seg om, som ikkje er interessert i konsekvenser, som vil peisa på med politikken sin uansett kor mange som vert skadde og uansett korleis folk reagerer. Eg ser ein ideologi som skal skylle over samfunnet uansett til kva pris. Somme parti er ikkje so interesserte i forskning, erfaringer frå tidlegare og korleis det ein prøver på har gått i andre land som har prøvd på det same. Eg finn dei som regel heilt til høgre og heilt til venstre fløy.

Før eg tek eit val om kva eg skal stemme, vil eg undersøkje kva partiet meiner. Ikkje berre kva dei seier på TV, men òg kva som står i partiprogrammet. Eg er interessert i konsekvensene av det dei gjer, og kvifor dei vil gjere det. Faktisk er eg meir interessert i kvifor enn kva. Viss dei vil gje meir pengar til psykiatrien, kvifor vil dei det? Nøyaktig kva vil dei bruke det til? Kva vil dei at psykiatrien skal vere? For kva dei vil at psykiatrien skal vere, er meir interessant enn kor mange pengar dei vil gje dit. Det hjelper jo ikkje å gje nokon mange pengar viss pengane skal brukes til å gå i feil retning. Det hjelper ikkje å seie at ein vil ha ein «betre skule», viss «betre skule» er noko du sjølv meiner er «verre skule». Det er nemleg ikkje slik at alle er einig i kva «betre skule» er. Finn heller ut kva de vil at skulen skal vere – det er det som seier noko om kva partiet plutseleg kan finne på.

Viss det er keisamt å setje seg inn i ting, bør ein heller stemme blankt eller ikkje stemme noko. Eg ville iallfall ha sette meir pris på om menneske stemte blankt enn om dei stemte blindt – at dei stemte på nokon av di dei hadde høyrd ei enkelt sak dei likte, utan ein gong å vete om det var andre som hadde dei same sakene, og kva andre og viktigare saker dei òg ville gjere. Viss ein lakrispipe kostar deg livet, so lev du ikkje lengje nok til å ete ho.

Grunnen til at eg plutseleg tenkjer på dette no, er av di Høgre og FrP plutseleg ramlar nedover på meiningsmålingene, og folk stadig er i avisa og snakkar om kvifor dei ikkje skal stemme blått neste gong det er val. Grunnane deira er ikkje «dei hell ikkje kva dei lover», tvert om. Grunnen er at dei gjer akkurat som dei har sagt – berre ikkje i same rekkjefylgje. FrP kjem til å kaste ut born som har levd heile livet i Noreg lengje før dei kastar ut kriminelle innvandrarar. Dei kjem til å ta frå veljaren som stemte på dei trygda som gjer at dei har råd til ein liten skitten bolig lengje før lakrispipa kjem attende. Mange av dei kjem til å miste alt før dei får dei små tinga dei ville ha, og då lurer eg på kvifor dei ikkje undersøkte saka nærare. Kvifor vert dei forskrekka?

Eigentleg handlar ikkje dette innlegget om at det er teit å stemme blått, for det er det ikkje – viss ein ynskjer dei største forandringene som skal skje. Viss ein veit kva ideologien handlar om og skulle ynskje samfunnet i Noreg var meir som i USA. Eg håper at alle dei som angrar neste gong stemmer blankt, eller set seg inn i det nye partiet dei skal stemme på. At dei ikkje berre kastar seg over Arbeidarpartiet av di dei ikkje er Høgre.

Medkjensle og respekt

 Biletet over viser nestekjærleik og medkjensle. Det er når ein legg seg i den senga ein veit at katta likar å sova i, av di ein veit at ho vert glad for selskap. Når ein ikkje kan gå inn på rommet med den sjuke katta i utan å leggja seg ned å halda rundt henne i minst ein time, sjølv om ein eigentleg skulle ha gjort andre ting.
Medkjensle kan resultera i at ein er grei mot skapningane kring seg. Det kan føra til at ein ikkje meistrar å utsetja nokon for smerte, av di medkjensla gjer smerta vond for ein sjølv òg.

Ei anna ting medkjensle kan føra til, er at ein nektar å setja seg inn i den faktisk innverknaden handlingene ein gjer i kvardagen har på dei som er kring ein. Det er ofte menneske fulle av medynk som held seg for øyra og skrik «ikkje fortell om kva dei gjer med kaninane sminka mi vert testa på, for eg synest so synd på dei!», og det er folk fulle av medkjensle som grev råtteungane levande ned under jorda istaden for å drepa dei kort og brutalt – «dei er so søte, eg vil ikkje sjå dei døy». Det er folk fulle av medynk som hiv hundeburet sitt med bikkje si ut i havet og spring heim, av di dei ikkje har råd til avliving og heller ikkje har hjarte til å sjå bikkja inn i augo medan dei plantar eit skot i hovudet på henne. Medynk gjer at folk ikkje set seg ned og les gjennom forskningsrapportane til dei som utfører dyreforsøk – og medynket gjer at ein difor ikkje oppdagar nøyaktig for meiningslaust det heile er, ved å sjå kva dei som driv praksisen, i sannheit berre driv praksisen for praksisen si eiga skuld. Medynk gjer at ein ikkje undersøker forholda i matindustrien, men berre konkluderer med at det «sikkert ikkje er SO ille, det er jo trass alt i Noreg». Medynk får deg til å lukka augo av di det du ser er ubehageleg.

Kort sagt er ikkje medynk naudsynt for å støtta dyrerettigheitar og å til stadigheit boikotta produkt som fører til det motsette.

Menneske med mykje medynk, er ofte imot pels. Det er vanskeleg å koma utanom, ettersom bilete av søte pelsdekte dyr som minnar om katta di eller bikkja di ofte er på fjernsyn, og ofte manglar eit lem eller to. Eg personleg ville heller valt å mangla eit lem eller to, heller enn å sitja i eit lite nettingbur. Det ekstremt kjemiske, og ekstremt primitive medynket, gjer at ein ikkje opnar augo for det faktiske problemet – bura i seg sjølv, og endå viktigare, kva det er som fører til bura. Å snakka om pels, og kunn det, er like effektivt som å øsa vatn ut av båten men ikkje tetta igjen holet. Det er absolutt ikkje negativt å øsa ut vatn, men det vil ikkje hindra nytt vatn i å strauma inn. Det er ei god gjerning, men det svever på overflata av problemet.

Eg har sett so mykje at medynket no er lågare enn det var dei fyrste gongane. Medynk hindra meg i å undersøka kva det var eg bidro til kvar einaste dag, av di det gjorte vondt å sjå det. Medynk gjorde at eg støtta ein industri eg ville ha hata viss eg såg han. Eg er ikkje meir sensetiv enn folk som gjev mange, mange tusen kroner til kjøttindustrien og teste-gift-i-augo-på-kaniner-industrien kvart einaste år. Som regel er eg den i rommet som reagerer minst, når tematikken kjem opp. Kjøttindustristøttarar og kosmetikk-i-augo-på-dyr-industri-støttarar, skjer grimase og held seg for øyra, får tårer i augo og byrjar å jamra, når dei får høyra om ting som eg sjølv knapt røyrer på augelokket av, av di eg allereie veit so godt kva som skjer, og for lengjesidan har akseptert det faktum at det skjer i form av å ikkje fortrengja det. Ein skulle tru det ville vera eg som sat og peip og skreik «hald kjeft!» når andre snakka om overgrep mot andre dyr, men i røynda er eg ofte personen som fortel om det i ein bisetning uten ein gong å tenkja over at dei andre vil verta emosjonelt berørt. Ofte sjokkerer det meg. Eg hadde ikkje trudd at dei skulle reagera, dei som støttar og elskar industrien kvar einaste dag. So kva er det dei manglar? Det er openbert ikkje medynk. Medynk er ikkje noko eg mangla men plutseleg har fått.

Målet mitt, er å gro den grunnleggjande respekta for mine medjordbuarar so djupt inn i bevisstheita at eg ikkje treng medynk for å fortsetja å respektera. At eg ikkje treng medynk eller empati for å vera i stand til å sjå at noko er gale og dimed so godt eg kan ikkje vera med på det. At viss nokon går inn i hjernen min og operer vekk den biten som er skuld i medynket, gjer meg til ein psykopat, so vil eg framleis stå for det eg står for i dag.

Eg slit med å finna informasjon om dyrerettigheitar på ein måte som ikkje er skildra med dryppande medynk. Den heilt kalde, nøkterne skildringa av kva som faktisk skjer, gjerne med sitat frå dei som held på med det sjølv. Eg kan ikkje vidareformidla setningar som «dyra vert lei seg» og «buhu trist», for det appellerer ikkje til dei som ikkje allereie bryr seg. Dei kalde vil tenkja «dette er berre sensetivt tullpreik», medan dei fulle av medynk, vil få vondt i medynket sitt og styra unna.

Dessutan vil eg tilrå Peter Singers Animal Liberation (Dyrenes frigjøring), og måten han gjer rede for ting. Eg er sikker på at dei menneska med aller sterkast medynk aldri ville ha vore i stand til å samla so mykje informasjon som det han har gjort, av di dei ville ha brote saman. Boka er fin båe for dei som treng meir informasjon av di dei nett no har eit alt for naivt syn på menneskes sjølvbilete, men òg for dyrerettigheitsforkjemparar som har lyst til å informera kameratane sine utan å verta stempla som den sensetive vegetarianaren.

Lukke til på ferda!

Å skriva nynorsk alikkavæl

Eg har tenkt på det lengje, men no kjem det altså:

Innlegget om korleis det var å skifta målføre. Og kvifor.For det fyrste er eg fødd og vokse opp på austlandet, noko som gjer at folk ofte spør meg kvifor eg skriv nynorsk. Faktisk spør dei meg om det heile tida, nesten kvar gong dei ser meg skriva noko. Viss ikkje dei veit at eg kjem frå austlandet, spør dei meg kvar eg kjem frå, og ventar i spaning på at eg skal seia namnet på ein eller annan fascinerande plass på vestlandet. Eg har riktig nok mykje slekt på vestlandet. Viss eg har rekna riktig, så er det snakk om 75%. Viss me altså peiker på kvar besteforeldra mine kjem frå. Når det er sagt, trur eg ikkje planen til Ivar Aasen var at berre menneske på vestlandet skulle skriva nynorsk. Då hadde han jo kalla det vestlandetnorsk. Ikkje nynorsk. Eller landsmål, som han kalla det. Landsmål. Land. Landet. Ikkje berre vestlandet. Ikkje vestlandsmål. Likevel er det berre vestlandet som har skjønt det – at det er nynorsk som er tingen. Og sjølv ikkje der, har dei skjønt det. Somme kommunar insisterer på å skriva bokmål, trass alle odds. Berre av di dei har sett på fjernsyn at det er kult.

Dette er Ivar Aasen. Det var han som samla dialekter. Tenk at han fekk gjera det? Fekk masse pengar for å reisa rundt i Noreg å laga nynorsken! Kanskje dei berre ville ha han vekk litt. Den gong ei.

No vel. Fyrst litt forhistorie. 
Då eg var litan, var eg ikkje så glad i nynorsk. Eg tykte nynorsk var litt stygt. Dessutan trudde eg absolutt alt som ikkje var Oslo-aktig var nynorsk. Alle dialekter (sjølv dei som folk på austlandet snakka, med uttak av dei som snakka fint riksmål – sa «sten» og sånt) – alle varianter av dialekter. Viss eg skulle lesa noko på nynorsk, gjekk det berre treigt og trått føre seg. Men, så – ein gong i 7. klasse – skjønte eg plutseleg at nynorsk var kult. Det skjedde av di eg las eit dikt på nynorsk. Eit veldig kult dikt. Det slo meg at det ikkje ville vera mogleg å skriva noko så kult på bokmål. Stadig las eg tekstar på nynorsk, og skjønte i laupet av nokre få dagar at viss desse tekstane hadde vore skrive på bokmål, ville dei ikkje ha vore like stilige. Eg skjønte at nynorsk var best.
Plutseleg fekk eg òg lyst til å skriva på nynorsk. Eg ville iallfall ha moglegheita. Eg ville ha moglegheita til å kunne skriva dikt på nynorsk, utan at det berre vart komisk av di det var så mange rare nynorskfeil. Eg er eigentleg relativt språkanarkist, men somme ting ser berre komisk ut uansett korleis ein vrir og vendar på det.

Eg hadde høyrd at me skulle starta med nynorsk på ungdomsskulen. Det byrja eg plutseleg å gleda meg til. Eg hadde i grunn alltid sett fram til det, sjølv på den tida eg ikkje likte nynorsk. Eg kunne gjerne tenkja meg å læra det uansett, sånn at det ville verta enklare å lesa tekstar som uheldigvis var skrive på nynorsk.
Diverre var eg eit sånt problemborn som hata klassen min og tykte alle var teite og stygge i hovudet, så eg vart flytta inn i ein klasse der det gjekk andre menneske som heller ikkje kunne gå i normale klassar. Dei fleste av dei av di dei var så dårlege i fag. Så dårlege i fag at me måtte læra om dobbelkonsonantar og enkle ordklassar i norsktimane. Nynorsk fekk eg sjølvsagt fritak frå, men eg kunne gå til den gamle klassen min for å delta i nynorsktimane viss eg hadde lyst. Det hadde eg lyst til, men diverre hadde eg meir lyst til å ikkje gå på skulen i det heile teke. Så eg lærte ikkje nynorsk.

Ettersom eg hadde hatt fritak frå nynorsk på ungdomsskulen – sånn at eg ikkje kunne nynorsk i det heile teke – bestemte lærarane seg for at dei måtte prøva å gjeva meg fritak på vidaregåande òg. Dei hadde tenkt til å ringja vidaregåande for å sikra at eg slapp å få vurdering. Då sa eg nei! Den eine læraren sa
«Skjønner ikke hva man skal med nynorsk uansett, er kjempeteit!!11»
Eg sa at det kunne dei berre gløyma. Eg skulle ha nynorsk. Det var like før lærarane måtte køyrest til sjukehuset med hjarteattakk. Den einaste eleven i klassen som var så heldig å få fritak frå å læra nynorsk, var òg den einaste eleven i klassen som insisterte på å læra det – – nynorsk – og ikkje orka den forferdelege tanken på tre nye nynorsklause år.

Eg starta på vidaregåande som ein elev som ikkje var spesielt sterk i nynorsk. Den fyrste nynorskstilen var full av feil. Læraren hadde sette raude strekar under nesten alle ord, for eg hadde fyrst skrive teksta på bokmål og deretter omsette til nynorsk. Det vert ikkje særleg fantastiske formuleringer av det. Eg såg gjennom rettinga og nikka med hovudet.
«Aha, så det er sånn ein gjer det,» tenkte eg (på nynorsk). Eg forstod at eg var håplaus, og at eg måtte finna på noko drastisk viss eg skulle få god sidemålskarakter. Noko verkeleg drastisk. Eg låg langt bak dei andre, og dei andre var ikkje så gode dei heller. Med andre ord bestemte eg meg for å skriva nynorsk heile tida, heilt til eg vart ordentleg god i det. Heilt til eg fekk ein seksar på strak arm. Alle plassar. Facebook. Matteoppgåver. SMS’ar. Små notat. På neste nynorskstil hadde eg ingen feil, og læraren mistenkte meg for å ha plagiert. At ein elev gjekk frå å vera så håplaus til å vera den beste i klassen, verka ikkje særleg sannsynleg. Eg forklarte ho at eg hadde skrive nynorsk heile tida sidan sist, og at eg gjerne ville endra hovudmål ettersom nynorsk var den tøffaste, kulaste og råaste målforma.

Etter nokre månader, med mykje bruk av I-finger, hadde eg vorte ganske god. Framleis var det nokon som meinte eg gjorde nokre feil her og der, men dette var i mange tilfelle feil som mange nynorskforfattarar gjer òg. Feil som berre er feil av di språkrådet seier det. Når det kjem til nynorsk er eg ikkje særeg stor tilhengar av språkrådet. Eg har valt mi eiga form, byttar ut bokmålifiserte ord med ordentlege nynorskord kvar gong eg får moglegheita.

DET SOM ER SÅ FANTASTISK MED NYNORSK, er at alle skriv sin eigen personlege nynorsk. Nynorsk er identitet – i mykje større grad enn bokmål. Eg har aldri lese to bøker av forskjellege forfattarar, som er skrive på same type nynorsk. Folk skriv den nynorsken som passar dei best. Var ikkje det mykje av poenget med nynorsken?
Det er ein grunn til nynorskbrukarar ofte får dårlegare karakter på eksamen med nynorsk som målform, enn det bokmålsbrukarar får når dei har eksamen med nynorsk som målform. Dei som skriv nynorsk heile tida er vann med å skriva den nynorsken som passar dei. Det er ikkje alltid korrekt.

No skal eg skriva opp nokre argument. Gode grunnar for at menneske som lenge har hatt bokmål som hovudmål, liksåvel kan skriva nynorsk:

1. Nynorsk samfattar alle dialekter. Bokmål derimot, er basert på tidlegare riksmål, som er basert på dansk. Viss du er ein av dei som vil «taka vare på norsk kultur» og har eit nasjonalromantisk hjarte, bør du skriva nynorsk. Viss du er nasjonalist og skriv på bokmål, er du dobbeltmoralsk. Eg klarer ikkje ta ein person seriøst viss han snakkar om norsk kultur og samstundes om kor teit nynorsk er. Det går berre ikkje.

2.  At nynorsk held på å døy ut, er tøys og tull. «Riks»dekkjande aviser prøver å få deg til å tru det ved å bevisst ha eit redaksjonelt forbod mot nynorsk. Det vil sei at journalistar, sjølv om dei har nynorsk som hovudmål, må skriva bokmål i dei store avisane. Dette er forøvrig i ferd med å gå over. Stadig meir nynorsk kjem fram sjølv i dei riksdekkjande avisene. Ja, i Tønsbergs Blad var det for ikkje så lengjesidan ein artikkel om nynorsk på nynorsk. Der kan du sjå. Stadig fleire bøker kjem ut på nynorsk. Og det vert ikkje færre nynorskbrukarar. Ikkje noko av dette kjenneteiknar eit språk som er i ferd med å døy ut. Du kan like gjerne hiva deg på.

3.  Mange menneske med nynorsk som hovudmål, skriv bokmål likevel. Eg har til og med ei venninne som kjem frå Verdas Største Nynorskby – nemleg Stord. Stord. Nynorskbyen. Likevel skriv ho på bokmål. Det er ikkje av di ho ikkje er språkbevisst. Ho er flink til å skriva. Men, ho tykkjer rett og slett det er enklare å skriva på bokmål. Kva i all verda? Ho kunne jo berre ha skrive litt som ho snakkar. Ein kul versjon av nynorsk, gjerne med o-endinger her og der. Eg kan knapt førestella meg ein tøffare nynorsk, sjølv om språkrådet ville ha reagert. Tenk så tøft? Likevel skriv ho bokmål. Folk får prenta inn bokmål frå alle kanter, dei vert valdtekne av bokmål i hjernen. Bokmål dyttast inn gjennom auge, nase og munn. Inn i ræva på deg. Bokmål for alle pengane. Poenget mitt er: Når folk frå dei plassane der dei faktisk veks opp med nynorsk, byrjar å skriva bokmål – kvifor i all verda skal ikkje nokon som veks opp med bokmål byrja å skriva nynorsk? Viss dei kan leggja om, kan me òg leggja om. Eg kjennar fleire som har gått over frå å skriva bokmål til å skriva nynorsk. Eg kjennar folk som skriv 50% bokmål og 50% nynorsk. Eg kjennar menneske som nettopp har lagt om, som snublar seg gjennom setningar på nynorsk av di dei har skjønt at det er den tøffaste målforma. Som snart vil læra målforma å kjenna, som vil forma sin eigen personlege nynorsk akkurat som eg har gjort.

4. Are Kalvø skriv ikkje same type nynorsk som Frode Grytten. Nynorsk er din eigen personlege leikegrind. Kvar gong eg opnar ei nynorskbok, er det spanande å sjå kva forfattaren har gjort. Nynorsk inspirert frå forskjellege plassar i landet. Av og til kjem det heilt nye ord som eg aldri har høyrd før. Med nynorsk kan du forma ditt eige språk. Du kan utforska. Du kan leika med språket. Du kan ikkje gjera det same på bokmål, ikkje like mykje. Har du vokse opp med bokmål, er å leggja om til nynorsk ei fantastisk ferd. Alle dei nye orda ein oppdagar, og alle dei gongane ein byttar ut eit bokmålsord med eit nynorskord. Når du byttar ut «fordi» med «av di», og «blandt anna» med «mellom anna» og «verken» med «korkje» og «eignedelar» med «eignelutar».

5. Nynorsk er mindre formelt enn bokmål. Ein av dei verste tinga med bokmål, er at ting – særleg offentlege dokument – skrive på bokmål er så tørt og keisamt. Det verkar som om dei som har skrive det gjer det så vanskeleg som mogleg. Dei elskar å skriva «i forhold til» i kvar einaste jævla setning, og språket er daudssjuk av substantiv-sjuka. Dei skriv «riktigheten i dette er mangelfull» framfor «det er feil» eller «det er ikkje rett». Det er forferdeleg. På nynorsk later du ikkje som du kjem frå Tyskland. Du innrømmer at du er norsk og liker å det norske språket. Det er greitt å ikkje skriva norsk, men då skal du faen meg skriva eit anna språk. Då skal du skriva engelsk, spansk, tysk, dansk. Du kan skriva riksmål. Du kan skriva «efterpå» og «sprog». På nynorsk derimot, er du direkte. Du skriv ting rett fram. Du skriv «skal me snakka om ferieturen» og ikkje «i forhold til utenlandsreisen vi hadde en samtale om tidligere». Du skriv «du», «eg» og «me» og ikkje «man». Du er direkte. Du prøver ikkje å gøyma noko. Har du merka at nynorskfolk alltid er meir rett-på-sak enn bokmålsfolk? Legg merke til det.

6. Nynorsk prøver ikkje å gjera teite ting til formelle ting. På nynorsk treng du ikkje skriva Akseselskap, du kan skriva Lutlag. Ein lut i eit lutlag. Vidare kan du leika litt med orda. Driv nokon med aksespekulering? Då driv dei med lutleik. Tenk det, du. Du føler deg ikkje så høg i hatten der du sit og held på med lutleik. Me dreg slipsa av alle dei gamle mennene. Me riv papira ut av henda på dei. Opprøyr. Dei trur dei er så seriøse og viktige. Eigentleg er det heile komisk. Der dei boltrar seg i papir i utrengsmål. (Utrengsmål – når du gjer noko utan grunn, eller når du ikkje treng å gjera det – titt og ofte. Har me noko sånt ord på bokmål, kanskje?)

7.  Folk legg meir merke til det du skriv, når du skriv på nynorsk. For mellom alle menneska som skriv på bokmål, poppar du opp. Med nynorsken din. Viss du er på internett, høyrer folk litt ekstra på deg.

8.  Du trur kanskje ikkje det finst noko målrørsle på austlandet? Du tek feil. Det finst eit mållag i Østfold, og i Vestfold var eg nettopp med på å starta Alikkavæl (som i at me kjem frå austlandet, men kjempar for nynorsk alikkavæl [som er eit typisk Vestfold-ord]) dialekt- og målungdom. Me skal gjera revolusjon.

9. Det er gøy å vera med på ein revolusjon. Viss du tykkjer dei andre revolusjonane er litt for kompliserte å setja seg inn i, så er ikkje dette ein av dei. Eg snakkar om ein nynorskrevolusjon.

HIV DEG PÅ!

Ikkje dra kort-kortet, a!

Det er mange grunnar til at eg ikkje debatterar like mykje som før. Det vil sei, eg debatterar mykje, men ikkje like mykje som eg gjorde før i tida. Somme trur kanskje at eg har vorte dummare, eller at eg har fått meg eit liv. Det stemmer ikkje. Ein av hovudgrunnane til at eg er lei av å debattera med folk som har annleis ideologisk ståstad enn meg sjølv, er alle korta deira. Det mest kjende kortet er rasisme-kortet. No skal eg fortelja litt om rasismekortet.

«Rasismekort»-kortet, er noko ein kan trekka fram viss nokon bruker ordet «rasist». I utgangspunktet var det iallfall det det var. Folket må jo ikkje tru at du er rasist. Viss folket trur at du er rasist, så vil dei ikkje ta deg seriøst meir. Diverre er det ingenting som tyder på at du ikkje er rasist, så du kan ikkje forsvara deg mot ein sånn påstand gjennom argumentasjon. Det er berre ein ting å gjera: sjå oppgitt ut og seia «no må folk slutta å bruka rasistkortet». Då tenkjer befolkninga: «Åh, takk og lov. Han var ikkje rasist. Det var visst berre nokon som brukte rasistkortet.»

Det er viktig å kjenna at motstandarane sine. Motstandarargumenta. Sånn at du lettare kan møta dei forberedt. Difor lærer nesten alle som driv med politikk seg nokre debatteringsteknikkar. Ein ting ein kan gjera på møta, er til dømes at alle saman samlast i ein sal. Ordstyraren sit ved ordstyrerbordet og held ein mikrofon, og så vert det delt ut forskjellege kort. Alle som sit i salen får kvar si bunke kort. I denne bunka er båe rasistkortet, «de liknar FrP»-korta (viss det er Høgre), og alle andre kort du kan førestella deg. Så skal ordstyraren byrja å snakka. Hen sit og seier argument ut i salen. Argument som ideologiske og partipolitiske motstandarar ofte nyttar. Når folket i salen gjenkjennar eit argument, lyftar dei eitt av korta. Til dømes, viss ordstyraren seier dette:
«Dette vil gå hardt utover bestemte etniske gruppar!»
Så må alle i salen kjappa seg å lyfta rasistkortet. Den som har klart å lyfta rett kort kvar gong, vinn leiken.

Ein lærer seg også nokre standardargument, noko ein kan svara kvar gong dei kjennar att eirt kort. Det beste svaret, er det fullstendig blokkerande. «Du brukte rasisme-kortet!» eller «no bruker du frp-kortet!» (viss du er Høgre-politikar). Det er mange kort. Det er mange argument. Det er mange spørsmål og mange svar ein fint kan unngå ved å ropa «rasismekort!» Til dømes slepp ein å forklara kvifor det ein meiner ikkje er rasistisk motivert. Det er jo ikkje særleg enkelt bestandig.

No trekk dei gjerne korta før nokon i det heile teke har nytta ordet «rasisme». Med ein gong eit kritisk spørsmål kjem opp i lufta, skrik dei ut. «RASISMEKORT!»
Og eg vil så gjerne berre svara: «RASISME-KORT-KORT!»
Og då kan dei seia: «RASISME-KORT-KORT-KORT!»

Kort, kort, kort, kort.
Nei.
Så lettlurt er ikkje eg.
Ikkje dra kort-kortet, til meg!

 

Norsk kultur i fare!

Eg er eigentleg ikkje noko glad i sånn der kultur. For all del, kultur er hyggjeleg, men skule er viktigast. Difor må me ha all kultur ut av skulen. Det er jo heilt umogleg å læra gjennom kultur. Sånn barnsleg leik og sånt. Sånn eigneskapar som menneske er født med utan grunn, og som må fjernast for å få meir plass til pugg-og-gulp-undervisning.
Eg tenkjer på dei stygge norske dialektene som vert lyfta opp og hedra gjennom det idiotiske målføret nynorsk. Og ikkje minst dei stygge norske orda som eg stadig erstattar med engelske og amerikanske ord, kvar gong eg ser ei moglegheit til det. Faktisk er det få ting eg klarer å uttrykka på norsk i det heile teke. Nei, norsk kultur er noko dritt. Eg vil gjerne ha vekk alt saman. Skjønar ikkje kva me skal med det.
Men, det er ein dag i året. Ein einaste dag, ein dag der eg føler meg aldri så nasjonalistisk. For eg bur trass alt innanfor eit geografisk område, og det er ikkje alle som er så heldig å ha foreldre som har blitt født innanfor same geografiske område som meg. Så; kva har eg att å vera stolt av? Naturen vil eg fjerna, språket vil eg øydeleggja og alt som har med kultur å gjera bør pella seg vekk. Eg har igrunn berre ein ting att, og det er symbolet på nasjonen. Sjølve nasjonen Noreg. Nasjonen av amerikansk musikk, ferdigmat og språkleg sjølvdrap. Nasjonen med eit flagg som er raudt, kvitt og blått, og som symboliserer… eg veit no ikkje eigentleg kva det symboliserer… men det er faen meg heilag!!! Flagget er faktisk så heilag, at andre flagg ikkje kan visa seg når det norske flagget er framme. Det ville vore ein skam. Eg er redd dei andre flagga skal smitta over på flagget mitt, sånn at flagget mitt får flekkar på seg. Grøne, brune og gule flekkar. Utenlandske flekkar. Æsj! Viss eg så mykje som ser eit anna flagg, eit flagg som skuggar over den einaste tingen som gjer meg til ein støttar av norsk kultur – det norske flagget – ja, då har eg ikkje mykje å vera stolt av meir. Den einaste tingen som bind meg opp til landet eg bur i. Fråveret av ting som minner meg om andre land enn Noreg og USA. Det er dette fråveret som gjer meg til nordmann. Den einaste lille forskjellen, den einaste tingen som hindrar Noreg i å skli ut i mengda av Kaos. Eit flagg. Eit flagg, midt i ruinane av landet eg elskar og tuktar.

Pass dykk! Ei tiggar-sverm er på veg!

Eg var på veg ut av ein butikk, då eg såg dette skumle oppslaget i VG. Eg må sei eg nesten mista pusten. Ikkje nok med at me skal drukna i flått kvart einaste år, men no kjem det tiggarar i tillegg!

Fyrst ein definisjon av ordet tiggar.
Tiggar: Eit vesen som er mykje større enn ein flått – nesten like stort som eit menneske – som svermer i gatane og driver med organisert kriminalitet, samt plagar folk med å halda fram kopp.

Dei har vore her lenge. Eg ser dei stadig når eg går gjennom Tønsberg. Ofte går eg forbi heile ein eller to stykker kvar gong eg skal gå frå rutebilstasjonen til Biblioteket. Kvar gong vert eg like fortvila: Kva skal me gjera med dette problemet? Eg får dårleg samvett for at eg ikkje kan gjera noko for å hjelpa. Det hjelper jo ikkje å tigga heller. Det vert ikkje noko betre av det. Og når det ikkje vert betre; kva skal me då gjera? Eg har ein idè. La oss laga skremselspropaganda:

Eg vert så provosert av alle desse kommunistane og snillistane som trur at det vert noko betre om me gjev dei fasilitetar dei ikkje fortener – sånt som dass og dusj og sånt. Ikkje nok med at dei vil slutta å drita i gatane, men dei vil lukta godt også. Då vert dei jo mindre fråstøytande, og det vert vanskelegare å få folket med seg på det som er det store målet: Reine gater. Eit land med ytre og indre hygiene!

Dei vert jo nærast belønna for å vera fattige viss me gjer dei det dei treng. Då får jo berre endå fleire folk lyst til å vera fattige – og endå verre – dei kjem hit! Sånn at me må sjå det! Det vert fleire og fleire av dei! Nokon snillistar trur at desse menneska eksisterer allereie, og at forskjellen når dei kjem hit er at me ser dei, men det er berre kødd. Desse tiggarane vert produsert av maskinar, og jo fleire me tek imot, jo fleire produserast. Viss me forbyr tigging, sluttar folk å produsera tiggarar, og då får me slutt på all fattigdom i verda. Berre me får det ut av Noreg. Noreg skal vera eit reint land. Problema og pakket får forflytta seg rundt om i verda, sånn som menneske har gjort gjennom alle tider, så lenge dei ikkje kjem inn i dette landet. Og viss dei kjem hit, så skal dei ikkje få lov å tigga. Og vil dei ha jobb, må dei allereie vera i stand til å forsørga seg sjølv (på den måten hindrar me fattiglus i arbeidd). Og har du ikkje noko seng, så er det forbudt å søva.

Når folk er fattige, så tiggar dei.
Me må visa at tigging ikkje lønnar seg.
Då forsvinn fattigdommen.

Eit innlegg om søppel

No har eg tenkt meg om i cirka ein halvtime, medan eg opplevde intens skrivarkløe. Så var det plutseleg eit menneske som sa:
«Hei, Daniel!

Du

Dumpstrer du?»

Eg bestemte meg for å skriva om søppel, om dynga, om kasting, og om jakt. Sjølv om eg er vegetarianar, betyr ikkje det at eg ikkje går på jakt. Det finst nemleg ei form for jakt som er mykje meir konstruktiv enn å fjerna dyr frå skogen. Det er nemleg mange dyr som allereie er fjerna frå eksistensen, men som er flytta til ein kontainer, der dei ligg og vert møre heilt til dei råtnar. Så lengje folk har lyst på den slags, burde dei absolutt jakta på denne måten. Det er riktig nok ikkje dette eg går på jakt etter, sjølv om eg ville ha gjort det om eg hadde fleire kjøtt-vener. Det kastast nemleg mange andre ting óg.

Fyrste gong eg vart introdusert for friganisme, var via Putsj. Då lærte eg mykje spanande. For det fyrste lærte eg at det var kontainarar bak butikkar. Det visste eg ikkje. For det andre lærte eg at butikkane kasta masse mat. Det hadde eg ikkje tenkt på før. Og så lærte eg at det går an å få tak i maten utan å jobba i butikk. Det var óg nytt.

I heile verda kastast to milliardar tonn mat kvart år – dette er halvparten av all mat. (Ifylgje rapporten «Global Food; Waste Not, Want Not» frå Institution of Mechanical Engineers) Dette er ikkje spesielt hyggjeleg å tenkja på. Det er med andre ord ikkje eit problem at mengda mat er for låg i verda. Mange som har jobba på butikk veit at sjølv om dei kunne ha teke mjølka med seg heim for å drikka ho, må dei hella ho ut i vasken i staden og kjøpa sin eigen mjølk. Sånn er reglane. Reglane er til for å tena pengar. Det er viktig med økonomisk vekst. Samfunnet er så basert på økonomisk vekst at alt anna er uviktig. Hurra for økonomien, og ned med båe planeten og alle dei stygge vesna som bur på han.

Eg klødde etter å hiva meg på denne spanande bølga med kontainardykkarar.

Om sumaren fekk eg besøk av ein ven, og me bestemte oss for å sjekka ut dette fenomenet. Difor sto me opp klokka halv fem neste morgon, så me kunne rekkja innom alle butikkane i nærområdet før dei opna. Me kasta oss på kvar vår sykkel. Den fyrste butikken me nådde fram til, hadde berre tomme kontainarar med ingenting i. Mykje kunne tyda på at maten vart kasta på innsida. Me fann allikevel gårsdagen avis, så han tok me med oss. Så sykla me heile den lange bakken opp til neste butikk. Her fann me mykje stas, hovudsakeleg i form av bananar og jordbær. Desse var det ikkje noko gale med, så me putta dei i korga. Då me gjekk ut av huset den morgonen hadde me aldri førestelt oss kor mykje me kom til å finna. Hadde me visst det, ville me ha teke med oss kvar vår sekk. Me trudde korga på sykkelen og den lille sekken ein av oss hadde på ryggen ville halda.

Her er fleire ting. Dette er frå ein einaste tur, i den lille byen Horten. Utanfor ein av butikkane sto alle brøa ute, noko som var ganske imponerande. Det såg faktisk ut som om det var meininga at me skulle ta dei. Det var mange måker som hadde finne dei óg, og desse forsynte seg ivrig. Eg elskar måker. I kontaineren bak denne butikken har eg i ettertid aldri finne noko som helst, men denne fyrste dagen, der universet kanskje håpte å gjeva meg meirsmak, fann me båe plastposar (som var heilt fine, men som kanskje hadde endra design eller eitt-eller-anna – eg har framleis desse plastposane i skuffa, så når eg pakkar ting inn i plast kan eg trøysta meg med at eg ikkje kjøpte plasten), smoothie, cider og 30 flaskar Corona. Heftig. Me fekk naturlegvis ikkje plass til alle flaskane i sekken, så me sykla opp og henta nye flaskar dei neste dagane.

Eg ville aldri ha kjøpt øl på eige initiativ. Eg fekk forøvrig smaken på det den sumaren.

Å besøkja søpla var spesielt spanande før eg vart vegetarianar. Er det noko ein ikkje treng å kjøpa i butikken, så er det kjøtt. Kjøttdeig, pølser, vingene til kjuklinger, indrefilé – og så vidare og så vidare. Å kjøpa kjøtt er idioti. Det er dyrt, det er ikkje mørt og dessutan støttar ein kjøttindisutrien (som er eit kapittel for seg sjølv). Viss kjøttet er dårleg så kan ein fint merka dette med menneskeaugene, menneskehenda og menneskenasen. Folk undervurderer sine eigne sansar. Dei trur dei må sjå på datostempelet. Og sjølvsagt er det ikkje sånn at datostempelet seier noko om den nøyaktige datoen der kjøttet plutseleg vert forderva. Å opna lokket på ei søppelkasse er deprimerande. Det kan vera gøy med kjensla av å lura systemet når ein ikkje bidrar til veksten deira, og når ein snikjer seg unna planen deira, og når ein kan eta noko som ikkje har ein ekkel bismak av overproduksjon og pengar. Alt kjøtet derimot, er eit ekkelt minne om kor mange dyr som vert drepne ikkje berre utan grunn (utan grunn nr 1: nam nam nam kjøtt), men i tillegg utan grunn. (utan grunn nr 2: går rett i søpla)

Denne morgonen kunne me forøvrig laga frukosten vår av 100% søppelmat. (Kaffien var eit uttak, men kaffi er ikkje mat) Smoothien, brødet, pålegget, juicen. Me orka ikkje ein gong å eta opp alt, men framfor å kasta maten i søpla, delte me med det biologiske mangfaldet som eksisterte på Møringa den dagen.

Ein flott sport. Stå opp tidleg, henta brød bak butikken, mata måker. Det finst mange festlege aktivitetar som folk flest ikkje veit om. Aktivitetar som, blant få, ikkje skader nokon. Den einaste eksisterande måten å få utlaup for båe jerrigheit og miljøentusiasme på ein gong. Eg berre seier det.

Snillisme

Då eg var liten, trudde eg at dei i verda som ynskja å gjera verda vondare, oppriktig hadde «vondare» som intensjon. At dei planla korleis dei kunne gjera verda meir utrivleg for andre, utan å leggja det minste skjul på at det var dette som var planen deira. Etter kvart som eg vart eldre og vart eksponert for dei verkelege skurkane, skjønte eg fort at for å få folk med seg på planen, har dei ikkje noko anna val enn å lata som dei ynskjer det beste for samfunnet. Ei periode trudde eg til og med at dei gjorde akkurat dette – ynskte det beste for samfunnet.

Meistarskurkane – dei som ikkje prøver å leggja skjul på at dei er skurkar som vil øydeleggja Jorda – er opne om at dei er slemme. Og dei nyttar «snill» som eit skjellsord. Dei seier «no må me vinna over dei snille!» og «æsj, eg likar ikkje dette politiske partiet, for dei er nemleg snille!» Men, i den verda me lever i no, gjev ikkje «snill» i seg sjølv så negative asosiasjonar at ein kan snakka om det som om det var noko negativt. Det gjev allikevel ikkje så gode asosiasjonar – i eit land der mesteparten av folket er kaldare inni seg enn vêret dei bur i om vintaren – at ein ikkje kan nytta det som noko negativt på nokon som helst måte.

«Så, folkens, korleis kan me få snill til å høyrest ut som noko grusamt utan at nokon gjettar seg til at me ikkje likar snillheit, men slemheit?»
«Me må for det fyrste ikkje snakka om slemheit. Me må snakka om manglande kjærleik.»
«Nei, det gjev heller ikkje positive asosiasjonar.»
«Me vil ha fri dempar på kjærleik – er ikkje det positivt, då?»
«Kva viss me berre kallar det friheit? Det me eigentleg meiner, er at landet vårt skal ha friheit til å vera så slemt det berre vil, utan at dei dumme menneskerettane skal setja ein stoppar for det.»
«Så korleis skal me få snill til å verka slemt? Korleis kan me seia dette er gale, for det er snillheit!, utan å høyrest heilt koko ut?»
«Kva om me byttar ut endinga med noko som gjev negative asosiasjonar? Sånn som islamisme… nazisme… kommunisme… ekstremisme…»
«… SNILLISME!»

Og det verste er at det verkar. Ingen ser at det er snillheit dei rakkar ned på. Når dei argumentarar for færre menneskerettar, medan dei skrik «snillisme!» når nokon føreslår å vurdera handlingane sine meir utifrå menneskerettane som finst.

No er det like før dei kan gå med desse fanane, og folk vil, utan ein gong å nøla, tenkja at ja, det handlar jo om friheit, så det er jo positivt. Friheit i denne samanhengen betyr ikkje det same som når du slepp ein fugl ut av eit bur, eller når du slepp alle jødane og homsane og misforstra på ein gong ut av konsentrasjonsleiren og seier «gå kvar de vil og gjer kva de vil». Det betyr ubegrensa. Ubegrensa kan vera kva veg som helst. No meiner me friheit som i usolidarisk og som i ubegrensa kaldt og som i friheit frå rettigheitar og frå alt som har med menneskeverd eller andre-dyr-verd for den saks skuld. Friheit frå Snillisme.