Ei rustning av stygge ord

Alle fyrst må eg gjera ein ting veldig klårt: Planen min er ikkje å vera ein kvalm og krampeaktig positiv person som prøver å gøyma vanskelege ting under ei blennande augeutbrennande spotlight. Eg er ein realist. Eg veit at vanskelege ting er vanskeleg, og at kjipe ting er kjipt. Eg trur ikkje på den populære, drepande bølga der ein skal fortrengja og dekka over og glorifisera livet sitt medan ein i all hemmelegheit sit bak ei dør og grin, berre for å gjeva andre menneske dårleg sjølvbilete for at dei ikkje er like «perfekte». Men, eg har gjort ei oppdaging. Denne oppdaginga har eg levd etter heile livet utan å tenkja over henne. For ikkje so lengjesidan fekk eg det ned i ord. Det var nemleg ei ganske stilig oppdaging, som eg kunne tenkja meg å skryta av eller kanskje til og med inspirera med.  Sjølvsagt skal eg fortelja massevis av bakgrunnshistorie. No skal du høyra her:

Eg vart ganske tidleg bevisst på at eg hadde eit ytre, og det faktum at andre menneske kunne sjå det ytre sjølv når eg ikkje såg det sjølv. At når eg gjekk gjennom eit rom, so kunne dei andre som var i rommet observera meg, og dei kunne tenkja ting om det dei såg på. Og at når eg gjekk ut av rommet, og dei tenkte på meg, so ville dei kanskje sjå for seg det fjeset dei nyleg hadde sett. Ein av dei fyrste gongane som eg hugsar klårt, var ein gong i barnehagen. Eg hadde ei venninne som hadde ein sånn stilig måte å smila på. Når eg ikkje såg meg i spegelen, kunne eg innbilla meg at fjeset mitt såg ut som fjeset hennar, og at når eg smilte på ein bestemt måte, såg smilet ut nett som hennar smil. Difor smilte eg på den nye måten kvar einaste gong nokon fotograferte meg, heilt til eg til slutt fekk sjå eit bilete av meg sjølv som smilte dette smilet. Då skjønte eg at når eg smilte på den måten, såg det slett ikkje like stilig ut. Det såg faktisk heilt idiotisk ut. Biletet vart hengjande på veggen, under namnet mitt, på barnehagen. Eg smilte aldri på den måten igjen, og byrja frå den dagen av å undersøka uttrykka i spegelen før eg tok dei med meg inn i barnehagen eller nokon andre plassar.

Eg likte forresten ikkje det eg såg i spegelen. Det fyrste skikkeleg sjokket, kom ein gong på SFO (dette var sokalla «oppe-SFO», for 1. og 2. klassingar), ein gong eg gjekk forbi spegelen og såg kor avlangt og raudt fjeset mitt var. Denne oppdaginga tok med seg ei ekkel frysning gjennom heile kroppen, og ei kjensle av at eg måtte springa å gøyma meg. Eg ville helst ikkje leika med dei andre barna, som kunne sjå kor stygg eg var. Eg ville ikkje at dei andre skulle veta om eg hadde utovertiss eller innovertiss, difor gjekk eg båe i skjørt og bukse på ein gong – noko som såg ut som den ultimate måten gøyma denne informasjonen på (eg hadde sett andre barn som gjekk i bukser eller strømpebukser [under skjørta], og av og til kunne ein sjå omrisset av kva dei hadde under). Eg blei dessutan rasande viss nokon prøvde å tvinga meg til å kle av meg foran andre barn slik at desse ekstremt private hemmelegheitane kom opp framfor augo på folk. Og sjølvsagt vart eg òg forbanna viss nokon antok det eine eller det andre i ei setning.
Mange av dei som sa ting eller spurde om ting skjønte sannsynlegvis ikkje at det var stygt – sanninga er at det var superstygt, og at det skapte krusedullar inne i hjernen på meg når folk spurde meg kvifor eg hadde båe skjørt og bukse på meg, på ein gong. Kva faen skulle eg svara på det, når grunnen var so sårbar og dessutan ville få personen eg svarte til, til å tenkja på akkurat det eg brukte skjørt og bukse for å hindra personen i å tenkja på?
Nokon spurde om det kvar einaste dag, og då tenkte eg at dei var tjukke i skallane sine. Når eg var heime måtte eg sitja å grubla ut nye svar eg kunne koma med frå dag til dag. Når eg endeleg slutta med denne spanande klesstilen, spurde dei kvifor eg «gjekk i skjørt og buske FØR». Folk har bestandig spurd meg kvifor eg gjer ditt og datt. Men, det er ikkje nyfike som får dei til å spørja. Då ville dei nemleg kun ha spurd ein gong. Dei spør for å visa verda kor teite dei er. Difor ville eg helst vera åleine. Når eg var åleine trong eg ikkje verta lei meg for at folk var so dumme, men samstundes vart det jævleg einsamt . Og dessutan vert ein fort til eit objekt folk kan stå på avstand og dikta opp historier om, leggja problem over på, snakka om og diskutera og observera på avstand. Og når folk gjer slike ting, er det sjeldan, sjeldan, sjeldan på ein positiv måte.

(Eitt av mange fjes.)

Heldigvis har eg aldri trudd at eg er verre enn andre. Eg har alltid følt meg like bra eller betre. Eg har alltid meint at dei som seier stygge ting om menneske som aldri har hatt onde intensjonar,  og snakkar nedsetjande om ting som ikkje skader ein levande sjel, gjer ein uting. Denne utingen var framleis ein uting sjølv om det gjekk utover meg. Mange tenkjer «det er greitt å snakka stygt om meg, for eg er so stygg», men det er ulogisk. Det er stygt å snakka stygt. Også når dei stygge tinga er om meg.

Når du heilt frå du er bitteliten er eit objekt for kritikk og andre menneske sine ville fantasiar, er det lite vits i å imponera folk. Ein kan gjera kva ein vil. Ein kan koma på skulen med eit raudt slør over fjeset, fordi ein syntest det såg stilig ut i spegelen. Når nokon til slutt spør «kvifor har du det sløret over trynet?» kan ein svara «for å sjekka når spørsmålet ville koma opp». Ein kan snakka høgt med seg sjølv i timen, og ein kan syngja teite sangar medan ein spaserer bortover vegen. Og ein kan mista stemma, verta stum, og hata ljoden som kjem ut etter ein har kremta fleire gongar for å vera sikker på at stemma ikkje er grumsete, eller kviskra dei siste orda ein har sagt (ein har sagt) stille for seg sjølv (for seg sjølv), for å forsikra seg om at det ein sa var godt formulert (formulert). («Kvifor kviskrar du alltid det du har sagt etter at du har sagt det?)

Eg visste ikkje om ordet «emo» eller ordet «sjølvskading» då eg begynte å kutta meg på armane. Eg gjorde det berre av di det var spanande å oppdaga at ein kunne få blod til å renna ut av kroppen kva tid ein ville. Det var ikkje i mine tankar at folk ville byrja å seia dette nye ordet «emo!» kvar gong dei gjekk forbi meg og dei oppkutta armane, og det var heller ikkje i mine tankar at folk ville dikta opp grunnar til at såra var der, og at dei ville dra fingrane sine imiterande over handleddet kvar gong eg gjekk forbi. Det var heller ikkje i mine tankar at eg måtte gå i langerma klede heile dagen lang, for å skjula for menneske som hata meg at eg hadde sår som kunne få dei til å skifta grunn til å hata meg. Dei forakta meg allereie. Dei dikta allereie opp historier, glodde på meg heile timen og skreik «KVA ER DET DU GLOR PÅ????» viss eg såg tilbake. Det var ingenting å vinna eller tapa på å skjula eller visa fram. Eg gjekk i langerma når eg var kald, og korterma når eg var varm. Drittet folk lirte ut av seg gjekk i eitt med alt det andre drittet. Det var ingen forskjell frå eller til. Det var ingen grunn til å ikkje ha på seg kattehale når eg kom på skulen – viss eg ein dag hadde lyst til det – for folk grein allereie over kvart einaste plagg eg hadde på meg. For kvar litle rørsle eg gjorde i fjeset, byrja folk å kviskra og tiska og fantasera. Og sjølvsagt vidareformidla. Det gjekk ryktar om at eg hadde knulla nokon, men mange trudde ikkje på dei – eg var for stygg til å brukest til slik. Når eg fekk kjærastar ga eg faen i kva kjønn det var, og når det kom eit nytt kjønn, kunne folk applaudera meg for å ha kome ut av eit skap som eg ikkje visste at var der ein gong – kva faen skal du med eit skap når du ikkje har nokon rang eller eit rykte du kan oppretthalda? Viss eg hata nokon kunne eg planleggja å drepa dei, for eg hadde so lite å tapa at å ha teke livet av ein klassekamerat neppe kunne gjera noko verre enn det allereie var.
So forferdeleg kjipt, og so forferdeleg fritt, var det å vera meg, og difor kan eg seia kva eg vil og skriva kva eg vil utan å tapa noko som helst. Eg har ingen vener som eg må imponera og gøyma ting for, for slike type vener har skugga banen for lengjesidan, og kun dei tøffaste står igjen – og dei tøffaste treng ein ikkje sy puter under arma på eller gøyma detaljar frå, eller vera redd for reaksjonen sin. Eg treng ikkje å tenkja «ånei! Korleis kjem venene mine til å reagera????», for alle vener eg nokon gong har hatt som er laga av eit sopass sløvt materiale, har eg vorte kvitt ved nettopp å ikkje gøyma fjeset.
På kvar skule eg har gått på har eg hatt lange, teitte forhold med ein eller to personar, og dei har alle vorte so traumatisert og skrekkslagne over bekjentskapet at eg i dag berre er eit traume frå fortida som dei kanskje må til psykolog for å bearbeida. Kvifor vera redd for å mista vener, når ein har so god trening i det at ein veit godt at ein overlever? Kvifor ikkje gjeva seg sjølv på nytt og på nytt og på nytt, når ein veit godt at ein sit igjen på slutten og er i stand til å tenkja «faen for ein jævla pingle, tåler jo ingenting!» istadenfor «buhu eg er eit mareritt»?

(Brukte ikkje å sjå sånn ut, men det var spanande å ta ein tur i byen for å verta glodd på)

Når ein ikkje går rundt med den konstante frykta for at noko skal vera «rart», eller at noko skal vera «sjokkerande», so vert andre menneske overraskande sarte. Foreldre hyler og skriker «DESTRUKTIVT!!!!» for kvar minste realitetsorientering, og ungdommar set opp forskrekka og rynka panner og kastar seg over øyra på kvarnadre kvar gong ein set seg ned på ein stol eller reisar seg eller gjespar eller saggar for mykje med buksa eller har fått ny sveis eller et ei skive eller tek av seg genseren. Dei er so sjokkerande svake og ømtålelege at å prøva å tilpassa seg dei, er heilt uaktuelt. Ikkje berre av di det er kjedeleg, men av di eg aldri har visst korleis. Eg har til og med, periodevis, prøvd. Likevel vert dei sjokkerte av kvar ein minste ting, og det er umogleg å sei kva som vil sjokkera dei og ikkje. Når det uansett er umogleg å ikkje sjokkera dei, er det heller ikkje noko vits i å jobba for det. Og igjen sit eg med friheita til å gjera akkurat kva eg vil. Akkurat når eg vil. Og eit sinn som har vorte rive frå kvarandre og sette saman på nytt og på nytt. Eg veit at viss eg prøvde å hengja meg men overlevde, ville folk ha sagt «DU KASTAR SKAM OVER DEI SOM FÅR DET TIL», «JÆVLA EMO HENG DEG IGJEN», «KVA TRUR DU FORELDRA TIL DEI SOM HAR OPPLEVD SJØLVMORD TENKJER NÅR DEI SER SÅNNE SOM DEG SOM BERRE LEST SOM»,  og «NESTE GONG, GJER DET HEIME ISTADEN!!!», difor vil eg heller ikkje døy av sjokk når menneske seier forferdelege ting til meg. Det er forøvrig lengjesidan sist nokon sa noko forferdeleg til meg. Kanskje dei har skjønt at det ikkje fører til noko spesielt.

(Dette er òg ein utsjånad.)

Det eg til slutt kjem fram til, er at når menneske seier at eg er «tøff» (det hender at nokon seier slike ting viss eg gjer eitt eller anna), so veit eg ikkje kva som gjer den tingen tøffare enn alt anna eg gjer, ettersom reaksjonane til andre menneske ikkje er sterkare enn reaksjonane eg tidlegare fekk ved å gjera kvardagslege småting som menneske fann ting å pirka på i. Når alt er gale, vert det ikkje noko forskjell på ting.

So kvifor halda ting tilbake og stenga ting og fortrenga ting når det einaste ein taper er det buret som ein går rundt i heile dagen lang? Når ryktet fyrst er spolert, og alle dei svakaste sveiklingane har slutta å kalla seg «venene» dine, sit du igjen med fridom og etter kvart ein omgangskrets som ikkje ramlar av stolen over ei miste rykning i augnekroken. Du har ingenting (som er verd noko) å tapa, og du har alt (som er verd noko) å vinna. Og alt det som gjer frykteleg vondt, kan enda opp med å vera ekstremt inspirerande.

Reklame